Öğretmek, bir insanoğlunun yapabileceği en kutsal amellerden biridir. Kutsallığı ise Yüce Rabbimizden gelir. O, yüceliğiyle Hz. Adem’i halife kılmış ve ona öğretmesi için, ümmetine faydalı olması için; birçok şeyi öğretmiştir. Hz. Adem’in halifeliği ile başlayan bu kutsal görev, şimdi bizlere farz kılınmıştır. Gerek ayetlerde, gerekse de hadislerde bizlere öğretmenin ve öğrenmenin önemi aktarılmıştır. Yüce Peygamberimiz(sav) ise konuya ilişkin bir hadisinde şöyle diyor:
“Ancak iki kişiye gıpta edilir: Allah’ın verdiği malı Hakk yolunda harcamayı başaran kimse. Yine Allah’ın kendisine verdiği ilim ve hikmeti ile yerli yerince hükmeden ve onu başkalarına öğreten kimse.” ¹
Bizlere ilim bilmeyi öğütlüyor. Hakk’ın yolunda çalışmamızı emrediyor. Ancak bir husus daha ekliyor: Öğretmek gerek. Evet, öğretmek gerek. Çünkü bu en kutsal şeydir. Bir insana ilim öğretmek en yüce değerdir. H.z. Ali’nin söylediği gibi demez miyiz? “Bana bir harf öğretenin 40 yıl kölesi olurum”,diye. Çünkü bir bilgi insan için paha biçilemeyen bir hazinedir. Bu hazine öyle bir hazinedir ki; hem fani, hem de sonsuz alem için geçerlidir. Bu amelle yoğrulan kimse gerektiğinde bildiklerinin ve öğrettiklerinin karşılığını bu dünyada alır. Helal yoldan ve iyi niyetle bu işi yapan kimse elbette emeğinin karşılığını alacaktır. Unutmayalım ki, Allah katında her güzel amel, bir değere muvaffak kılınmıştır. Bu dünyada da, öbür dünyada da karşılığı alınacaktır.
İnsanlar bu dünyada zengin olmak için çalışıp çabalarlar. Çok para kazanmak için ömür tüketirler. Peki, sahip oldukları parayı, malı, mülkü harcamasalardı; zenginliğin ne anlamı olurdu? O kadar şey neye yarardı? Bu soruları bir de bilgi için sormalıyız. Her şeyi bilmek; onu kullanmazsak, öğretmezsek neye yarardı? Sadece beynimizi yoran düşünceden ibaret olmaz mıydı? Bir altın bile işlendikten sonra değer kazanır ve satınca para kazandırır. Bilgiyi dağıtmazsak değer kazanır mı? Bu sorular bizi yorarken bir şey öğreniyoruz; öğretmek lazım.
Öğretelim, dedik. Peki, nasıl öğretmeliyiz? Öğretirken nelere dikkat etmeliyiz? Öğretirken dikkat edilecek ilk husus; karşımızdaki bireyin anlayacağı şekilde öğretmektir. Siz ne kadar bilgili olursanız olun, karşınızdakinin anladığı kadar bilginiz geçerlidir. Peygamber Efendimiz de bu hususta bir hadiste bulunmuştur.
“İnsanlara anlayacakları şeyleri anlatın. Allah ve Resul’ünün tekzip edilmelerini ister misiniz?” ²
Bir diğer husus ise eksiksiz öğretmektir. Eğer bilgiyi yanlış ve eksik aktarırsak; karşımızdaki birey yanlış yola gider. Zamanla, öğretilen bilgi sadece değersiz bir düşünceye döner. Eskiden en iyi güreşçiler bizde iken; bu zamanla kötü yönde değişmiştir. Çünkü her usta hep bir numarasını eksik öğretmiştir. Durum böyle olunca da; öğrencileri hep yenilmiştir. Bilgiyi de eksik öğretirsek; yeni nesil hep kaybeder. Hal böyle olursa da; ülkemiz kaybeder.
Herkesin dini, gericilikle yan yana andığı bu dönemde; dinin ilmi farz kıldığını söylemek borcumuzdur. İlim ve irfan ölünce bile kazandıran bir hazinedir. Eğer bu hazinenin sahibi olmak istiyorsak; öğrenelim ve öğretelim.
1- Buhârî, İlim 15, Zekât 5; Müslim, Müsâfirîn 268
2- Buhârî, İlm 49
Kaynaklar:
1- AÇIKGÖZ, Ün Kamile, Etkili Öğrenme ve Öğretme; İzmir, Kanyılmaz Matbaası, 2000
2- DOĞRUGÜVEN, Uğur, Eğitim Çok Önemli Diye Diye Bu Hale Geldik; İstanbul, Armoni Yayıncılık, Mayıs 2003
3- ÖZDEMĠR, Servet, Eğitimde Örgütsel Yenileşme; Ankara, Pegema Yayıncılık, 2000
4- DURMUġ, Fatih, Eğitim, İlim ve Öğretim ile İlgili Açılamalı 40 Hadis; İstanbul, Katre Yayınları, 2009
5- DĠKMEN, Mehmet, Peygamberimizden Hayat Dersleri 666 Hadis; İstanbul, Cihan Yayınları, Mart 2008