Türkiye’nin domates ihtiyacının yüzde 40’ının karşılandığı Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçelerinde çiftçiler iflasın eşiğine geldi. Türkiye’deki salça fabrikaların yüzde 70’inin bulunduğu iki ilçede fabrikaların tek taraflı fiyat belirleme politikaları ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın pandemi sürecinde “Ekilmedik yer kalmasın” çağrısı üzerine domates ekimlerini yoğunlaştıran çiftçiler domates fiyatlarının 35 kuruşa kadar düşmesi, düşürülmesi nedeniyle maliyetlerinin altında satış gerçekleştiriyor. Çiftçiler şimdi kendilerini koruyacak yasanın bir anca önce hayata geçmesini bekliyor. Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir, “Önümüzdeki yıl domates ektirmemek için elimden geleni yapacağım” diye konuştu.
Mustafakemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Mehmet Aydemir, domates fiyatların dip seviyelere düşmesi ve salça fabrikaların fırsatçılık yaptığının altını çizdiği açıklamalarında yetkililere seslendi. Aydemir yaptığı açıklamada, “Karacabey ve Mustafakemalpaşa Türkiye’nin domates ihtiyacının yüzde 40’ını karşılarken, Türkiye’deki toplam salça fabrikalarının yüzde 70’i bu bölgede bulunuyor. Bu yıl çiftçilerimiz mısırdan çok domates ekti. Ekimler başladı ama iklim şartlarından ve yağışlardan dolayı hastalıklar baş gösterdi. Domateslerin bir kısmı hastalıklardan dolayı yandı. Yüzde 40 verim kaybı yaşandı. Hastalıklardan dolayı çiftçilerin ilaçlama maliyetleri iki katına çıktı. Salça fabrikalarında ürünlerdeki hastalıklardan ve yanmalardan dolayı korku başladı. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çağrısından sonra ürün çok olduğu için; sanayiciler fiyatları düşürdü. Bir kilo domatesin ortalama maliyeti 60 kuruşa kadar çıktığı bu dönemde sanayiciler 35-40 kuruşa domates almayı amaçladılar. Bu yıla kadar salça fabrikalarının yanındaydık fakat pandemi nedeniyle zor günler geçirdiğimiz bu günlerde çiftçileri zarara uğratacak kadar düşük fiyatta alım yapan fabrikalara artık fırsat vermeyeceğiz. Onların fırsatçılığına göz yumarsak çiftçimizin seneye tarım yapacak sermayesi elinde olmayacak ve bu kriz tüm Türkiye’yi, tarım sektörünü ciddi anlamda etkileyecek. Bu süreç bu şekilde devam eder çiftçi sahipsiz bırakılırsa, çiftçiler iflas edecek ve domates üretimi duracak.” dedi.
“Çiftçiler boş senetlere imza attırılıyor"
Çok çarpıcı açıklamalarda bulunan ve salça fabrikalarının çiftçileri iflasın eşiğine getiren adımlarından bahseden Aydemir, “Hastalıklardan ve yanmalardan dolayı domateslerde erken oluşmalar başladı. Bunlarla beraber İzmir ve Manisa bölgelerinin hasat zamanıyla aynı zamana denk geldi. Köylülerimiz erken oluşmalardan dolayı ürünlerini topladı. Ürün çokluğundan dolayı Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçelerindeki salça fabrikaları özellikle de piyasayı belirleyen fabrikalar, domates fiyatlarını düşürerek çiftçilerimizi çok zor durumda bıraktılar. Bölgedeki domateslerin yüzde 50’sinin fabrikalarla anlaşmalı olarak taahhütlü olduğunu aktaran Aydemir, “Geri kalan yüzde 50’lilik kısım ise serbest piyasada satışa sunuluyor. Taahhüt gereği domatesi kilogram fiyatı 50-55 kuruş. Fabrikalar, çiftçilerimize boş senetlere yani tek taraflı sözleşmelere imza attırdıkları için çiftçilerimiz taahhüt yapmaktan çekiniyorlar. Bizler sözleşmeli tarımdan yanayız. Şu anda serbest ekilişten dolayı serbest domates fiyatları 36 kuruşa kadar düştü. Piyasada 35-40 kuruşa domates olunca fabrikalarda bizden alımlarını düşürdüler. Fire oranlarını artırdılar. Çok büyük oyunlar oynanıyor. Devletimizden beklentimiz bu oyunlara son verilip, çiftçilerin mağduriyetlerinin giderilmesi yönünde kanunların çıkarılıp bir an önce hayata geçirilmesidir.” dedi.
“Salça fabrikaları çiftçilerin kanını emiyor"
Salça fabrikalarının birçoğunun yurtdışına ihracat yaptığını ve dolar kurundan dolayı kar oranlarının büyük ölçüde arttığını anlatan Aydemir, “İç piyasa da şuan da gıda toptancılarında salça sıkıntısı var. Piyasayı belirleyen fabrikalar kendi aralarında anlaşarak özellikle taahhütlü ürünlerde fire oranlarını artırarak ürün alımını daha ucuza getirmeye çalışıyorlar. Ayrıca fiyat politikalarıyla da çiftçilerin kanını emiyorlar. Çiftçilerin battıklarını, bittiklerini, bildikleri halde bunu yapıyorlar. En azından sözleşme fiyatlarının altına fiyat belirlemeseler çiftçiler daha az zarar edecek. Domatesin satış fiyatı en az 60 kuruş olması gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
Çiftçiler kendilerini koruyacak yasayı bekliyor
Çiftçilerin haklarını koruyacak yasanın uzun zamandır bekletildiğini aktaran Aydemir, “Uzun zamandır bu yasanın çıkması için bekliyoruz. Yasa çıktığında fabrikalar, ürünleri alacağı tarihleri ve fiyatları karşılıklı anlaşarak belirleyecek ve çiftçilerin artık boş sözleşmelere imza atmasının önüne geçilecek. Fire konusunda da büyük sıkıntılar yaşanıyor, fireyi kendilerine avantaj olarak kullanan fabrikaların bu duruma son vermesi için gerekli denetimlerin yapılmasını sağlayacak yasal zemin oluşturulacak. Pandemiden dolayı birçok ülke gerek sanayide gerekse tarım konusunda zor günler yaşarken Türk çiftçileri Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çağrısı üzerine seferberlik ruhu ile elindeki imkanları zorlayarak tarım konusunda atağa kalktı. Bizim tek istediğimiz, devletimizin çağrısına bu zor zamanda destek veren çiftçilerin devletimizin destek olarak elinden tutmasıdır.” açıklamasında bulundu.
